از خواب پریدن در کودک چه دلایلی دارد و انواع آن کدام است؟
از خواب پریدن
از خواب پریدن، اختلالی است که در جریان خواب یا هنگام گذر از خواب به بیداری رخ می دهد و شامل کابوس ، دندان قروچه در خواب، فلج شدگی در خواب و بیدار شدن نسبی در خواب عمیق ( مثلا خوابگردی، وحشت زدگی در خواب و حرف زدن در خواب) می شود. شب ادراری هم در این گروه جا می گیرد ولی شواهد نشان می دهند شب ادراری، اختلال خواب نیست.
از خواب پریدن شایع ترین مشکلات کودکان است و ۲۰ درصد کودکان احتمالا یکی از اختلالات یاد شده را دارند . از خواب پریدن خیلی مورد توجه قرار گرفته هرچند به طور کلی در بین کودکان کم دیده می شوند، سبب شناسی روشنی ندارد، با آسیب های روانی توام نیستند و در جریان رسش برطرف می شود. چون از خواب پریدن در بین خردسالان خیلی شایع است، آن را در بخش زیر به طور مختصر توضیح می دهیم.
کابوس ها
کابوس ها که در مرحله حرکت سریع چشم رخ می دهند.
در واقع رویاهای ترسناکی هستند که شخص را بیدار کرده و ترس و اضطراب عمیقی در او ایجاد می کنند.
کابوس ها معمولا در ثلث آخر خواب رخ می دهند.
کابوس ها با وحشت در خواب شبانه که در خواب غیرحرکت سریع چشم رخ می دهد، فرق دارند؛
در کابوس، شخص تحرک فیزیکی ندارد.
هنگام بیدار شدن، هوشیار است و جزییات رویاهایش را کاملا به یاد می آورد.
کودکان بیشتر صبح ها کابوس می بینند.
طبق داده ها، کابوس عده زیادی از کودکان در کودکی ادامه می یابد.
با این که کودکان بیشتر در سالهای نخست دبستان از رویاهای ترسناک خود خبر می دهند ولی مشکل کابوس در پیش دبستانی ها و نوجوانان، شایع تر است .
دلایل:
کابوس ها ظاهرا استرس های طول روز را منعکس می کنند.
محتوای آنها از سیر رشدی ترس ها و نگرانی تبعیت می کنند.
به عنوان مثال، پیش دبستانی ها موجودات خیالی ترسناک، مصدومیت خود یا مصدومیت دیگران و حیوانات را خواب می بینند.
اما کودکان بزرگسال تر، خواب بچه دزدی می بیند.
هرچند آنها نیز موجودات خیالی و مصدومیت خود یا دیگران را خواب می بینند.
دوره های پراسترس زندگی و ضربه های روانی نیز کابوس ها را تشدید می کنند.
ضمن این که در اختلال استرس پس از ضربه، شاهد وقوع کابوس هستیم.
گواه این فرضیه که خواب مشکل دار، نشانگر نگرانی است.
دانش آموزان دچار ناتوانی یادگیری، بیشتر کابوس می بینند.
ولی کابوسها و اضطراب های بزرگسالان رابطه ای ندارند.
بعضی از داروها (مثلا بتابلوکرها و ضد افسردگی ها) نیز با کابوس ها رابطه دارند.
قطع برخی از داروها (مثلا قطع باربیتورات ها یا بنزودیازپین ها) می تواند کابوس ایجاد کند.
تقریبا هر بچه ای در زندگی خود کابوس می بیند و 10.9 درصد بچه ها هفته ای یکی دو بار کابوس دارند.
تکرار یا استمرار کابوس ها نشانگر استرس نامعمول در طول روز است.
در این حالت، روانشناس بالینی مشکلات دیگر کودک را بررسی می کند.
کابوس ها اگرچه فی نفسه، آسیب محسوب نمی شوند ولی می توانند اختلال خواب و ترس از به رختخواب رفتن ایجاد کنند.
دندان قروچه در خواب
ساییدن مکرر دندا ن ها در خواب روی یکدیگر در کودکان، خیلی شایع است.
تا جایی که بیش از ۵۰ درصد نوزادان و ۱۵ درصد کودکان ۳ تا ۱۷ ساله، این رفتار را انجام می دهند.
دندان قروچه می تواند در خواب و بیداری رخ بدهد و در موارد شدید برای جلوگیری از آن از وسایل محافظ دندان استفاده می شود.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهند استرس تا حدودی در این مشکل نقش دارد.
دندان قروچه معمولا مشکل خوش خیمی است و به مرور برطرف می شود.
درمان دندان قروچه
دندان قروچه که سردرد یا فک درد ایجاد می کند با فن بازخورد زیستی و مدیریت استرس قابل درمان است .
فلج شدن در خواب
فلج شدن در خواب، در اوایل خواب یا در آستانه بیدارشدن رخ می دهد.
مشخصه اش هم این است که شخص نمی تواند حرکات ارادی انجام بدهد.
اگرچه فلج شدن در خواب، موقتی و بی ضرر است ولی تجربه هولناکی است، به ویژه اگر با توهم همراه باشد. فلج شدن در خواب، زمینه خانوادگی دارد.
شخص معمولا با حرکات سریع چشم خود یا با تماس شخص دیگری، توان حرکت خود را باز می یابد.
فلج شدگی در خواب، نیازی به درمان ندارد و قوت قلب کافی است.
ولی می تواند با حمله خواب رابطه داشته باشد.
به همین دلیل، هنگام بررسی این دو مشکل باید رابطه آنها را نیز در نظر بگیریم.
بیداری های ناقص
خوابگردی، وحشت زدگی در خواب و حرف زدن در خواب، همگی نوعی بیدار شدن ناقص ازخواب عمیق هستند.
این مشکلات معمولا هنگام گذر از مراحل عمیق خواب به مرحله ای سبکتر پیش می آیند.
البته این مشکلات معمولا با بزرگترشدن بچه ها برطرف می شوند.
چون در نوجوانی، تعداد مراحل خواب عمیق کم می شود.
در ضمن شواهدی وجود ندارد که نشان بدهند بیداری های ناقص، ناشی از مشکلات روانی هستند.
ولی تب، کم خوابی، استرس و مصرف برخی داروها آن را تسریع می کنند.
بیدارشدن های ناقص، مؤلفه ژنتیکی هم دارند.
معمولا سایر اعضای خانواده ی شخص نیز مشکل او را دارند.
کودکان در حالت بیداری ناقص به راحتی بیداری نمی شوند، گیج و گنگ بیدار میشوند و صبح ها، بیداری ناقص خود را به یاد نمی آورند.
خوابگردی
خوابگردی معمولا در ثلث اول شب رخ می دهد.
بچه ها در خوابگردی با نگاهی سرد و بی روح بیدار می شوند و چند ثانیه تا چند دقیقه راه می روند.
میانگین سنی شروع خوابگردی، ۵ تا ۶ سالگی است.
شیوع آن در بچه های ۹ تا ۱۲ ساله بیشتر است و به ۱۸۵ درصد می رسد.
ولی خوابگردی اکثر بچه ها گهگاه است.
یک صدای زیر یا ایستاندن کودک روی پاهایش می تواند خوابگردی را تسریع کند.
خوابگردی با اختلال حمله ای فرق دارد.
اگر خوابگردی در اوایل صبح رخ بدهد می توان گفت که اختلال حملهای رخ داده است. .
چون خستگی، خوابگردی را تسریع می کند، کودک باید کافی و منظم بخوابد.
اگر هم بحث اضطراب و استرس در بین است، اضطراب و استرس کودک باید درمان شود.
اگر یک ماه کودک را ۳۰ دقیقه قبل از شروع دوره خوابگردی (که مبنایش ثبت روزانه خواب کودک است) بیدار کنیم و با این کار در بیداری ناقص او خلل ایجاد کنیم، مشکل کودک رفع می شود.
در مدیریت دوره خوابگردی از فنون پیشگیری از سوانح، آرام برگرداندن کودک به رختخواب و کاری نکردن تا این که کودک آرام بگیرد استفاده می شود.
وحشت زدگی در خواب
وحشت زدگی در خواب معمولا ۱۵ تا ۹۰ دقیقه پس از شروع خواب رخ می دهد.
این مشکل اولین بار بعد از ۱۸ ماهگی نمایان میشود.
در پیش دبستانی ها شایع تر است.
وحشت زدگی در خواب، با رسش تدریجی دستگاه عصبی برطرف می شود.
شیوع وحشت زدگی در خواب از شیوع خوابگردی کمتر است.
طبق تخمین ها در ۱ تا ۶ درصد کودکان دیده میشود.
مشخصه های وحشت زدگی در خواب عبارتند از:
بیدارشدن ناگهانی،
جیغ کشیدن،
تندشدن ضربان قلب و تنفس،
خیس عرق شدن و نگاه سرد و بی روح؛
این کودکان معمولا ترس های عجیب و تسکین ناپذیر دارند.
وحشت زدگی در خواب می تواند ۲۰ دقیقه طول بکشد.
هرچند معمولا به سرعت قطع می شود و کودک آرام می شود و دوباره می خوابد.
در وحشت زدگی در خواب، بیدار کردن کودک سخت است و کودک یادش نمی آید.
دلایل :
وحشت زدگی در خواب ربطی به اختلالات روانپزشکی ندارد.
وقایع پراسترس زندگی آن را تسریع می کنند.
در ضمن وحشت زدگی در خواب، در بیماری هایی که تب بالا ایجاد می کنند نیز رخ می دهد.
والدین معمولا از وحشت زدگی فرزندشان در خواب می ترسند.
به همین دلیل باید در این زمینه به آنها اطلاعات و قوت قلب بدهیم.
عوامل تشدید کننده ای مثل کم خوابی (که خواب عمیق را بیشتر می کنند).
مصرف محرکهایی مثل کافئین (که خواب را منقطع می کنند).
نامنظم خوابیدن، محیط پراسترس و سایر مشکلات خواب نیز باید سنجیده و درمان شوند.
با یک ماه بیدار کردن کودک، آن هم ۳۰ دقیقه قبل از وقوع وحشت در خواب (بر مبنای ثبت روزانه خواب می توانیم در این بیداری ناقص خلل ایجاد و مثل قضیه خوابگردی، این مشکل را | برطرف کنیم.
والدین هنگام وحشت زدگی فرزندشان در خواب فقط باید مراقب او باشند چون تسلی دادن به کودک یا بیدار کردن کودک، بی فایده است.
در ضمن بهتر است فرزندشان را در جریان جزییات وحشت زدگیهایش نگذارند چون او را از خوابیدن می ترسانند.
حرف زدن در خواب، خواب گفتاری یا خودبه خود حرف زدن در خواب حرکت سریع چشم یا در خواب غیرحرکت سریع چشم، رفتار شایعی است و گفته می شود در ۵۰ تا ۶۰ درصد آدم ها دیده می شود.
حرف زدن در خواب ظاهرا با خوابگردی و کابوس رابطه دارد.
مرکز مشاوره دیدار
www.clinicdeedar.com
@clinicdeedar
