علایم بیش فعالی
تعریف اختلال بیش فعالی و کم توجهی (ADHD)
آیا از برخی از رفتارهای کودک تان ناراحتید؟ آیا برخی از ویژگی های او شما را کلافه کرده است ؟ آیا در مهد کودک یا در دوره های پیش دبستانی، مربیان و معلم ها از او مرتبا گله دارند؟ اگر به مدرسه می رود، آیا آموزگاران از او شکایت می کنند؟ آیا معلم ها می گویند فرزندتان حواسش زود پرت می شود، وول می خورد و نمی تواند یک جا بند شود و نمی تواند روی صندلی آرام و راحت بنشیند؟ آیا او انگیزه ی چندانی برای درس و تحصیل ندارد؟ آیا از تمرکز کافی برخوردار نیست؟
اگر جواب شما به بیشتر پرسش های بالا مثبت است، به احتمال زیاد فرزندتان دارای اختلال ADHD است، یعنی هم بیش فعال است و هم از تمرکز کافی برخوردار نیست. اما برای تشخیص دقیق تر، باید از یک متخصص کمک بگیرید، زیرا تعدادی از نشانه ها با سایر اختلالات هم پوشی دارند.
شاید قبلا هم کسی به شما گفته باشد که کودکتان این اختلال را دارد، یا شاید تازه متوجه آن شده اید، در هر حال عکس العمل شما در برابر این موضوع چگونه بوده است؟ آیا مضطرب شده اید؟ آیا خودتان یا دیگری را مقصر می دانید؟ آیا فلسفه بافی می کنید؟ آیا معتقدید که فرزندتان با بزرگتر شدن بهبود می یابد؟ یا فکر کرده اید که این یک مشکل غیر قابل درمان است؟ شاید نگران شده اید؟ غصه خورده اید یا عصبانی و مأیوس شده اید و یا فکر کرده اید که این یک بیماری روانی و ذهنی غیرقابل درمان است؟
هیچ کدام از افکار و باورهای فوق به درمان کودک تان کمکی نمی کند. این نوع کودکان و بزرگسالانی که همین اصطلاح را می توان درباره ی آن ها به کار برد،نشانه هایی بروز می دهند که می توان آنها را با اقدامات درمانی کاهش داد و حتی می توان نشانه ها را در حد بسیار زیادی برطرف کرد.
ما مطمئن هستیم که شما برای برطرف کردن این نشانه ها ،تمایل زیادی دارید. اگرچه تمایل یک مقدمه ضروری است، اما خواستن و میل به تنهایی نمی تواند کاری انجام دهد، باید فکر کنید که در عمل برای فرزندتان چه کرده اید و چه کارهایی باید انجام دهید.
اگر دوست دارید راه درست را انتخاب کنید، اولین قدم را برای درمان برداشته اید، اما این فقط قدم اول است و کافی نیست. شما باید علامتها و نشانه ها ADHD را بشناسید و اطلاعات لازم و کافی برای درمان برخوردار باشید و سپس اقدامات عملی ارزیابی عملکردتان با درمانگری حرفه ای در تماس مداوم باشید.
آیا فعالیت های والدین برای درمان این کودکان کافی است؟ واقعیت این است که فعالیت های شما برای درمان بسیار لازم و ضروری است اما فرزندتان، حداقل با سه گروه سروکار دارد که یا به نحوی در بهبود یا وخامت وضعیت او دخالت مستقیم دارند. گروه اول اعضای خانواده هستند. گروه دوم معلم و مربیان مدرسه و گروه سوم درمانگرانی که با کودک کار می کنند و به والدین آموزش می دهند. در حقیقت فرزند شما توسط سه گروه احاطه شده است و هر کدام به نوعی در درمان یا در افزایش نشانه ها نقش دارند.
•والدین •درمانگر •آموزگار
باید یادآوری شود که اگرچه دستورالعمل های درمانی برای آموزگاران و درمانگر و والدین به طور جداگانه مطرح شده است، اما واقعیت این است که تمام مطالب به نوعی به هر سه آنان مربوط می شود.
اگر برای درمان ADHD فرزندتان صدها بار دنبال یافتن مقصر بوده اید و نتیجه ای نگرفته اید. پس، دنبال راه حل جدیدی باشید.
نشانه های اختلال بیش فعالی و کم توجهی (ADHD)
معمولا والدین با دیدن نشانه های مختلفی که به نظرشان غیر عادی است. به روانپزشک مراجعه می کنند و آنان با یک مصاحبه ی کوتاه چند دقیقه ای و با تشخیص ADHD دارو تجویز می کنند. از آن جا که فقط با دارودرمانی نمی توان علایم را از بین برد، متخصصان آگاه و مسئول، این موارد را به درمانگران اختلالات ارجاع می دهند. اگر شما دوست دارید علایم آن را در قالب جدول های تأیید شده علمی ارزیابی کنید، باید توجه داشته باشید تعداد کودکانی که منحصرا علائم ADHD را نشان میدهند، کم است و در اغلب اوقات آن علائم با نشانه های دیگری همراه شود. می توانید به متن زیر مراجعه کرده و میزان آن و مشکلاتی را که با آن همراهند، تعیین کنید.
مشکلات همراه با بیش فعالی – نارسایی توجه در کودکان
حوزه ی کلی
1. رفتاری
- دامنه ی توجه محدود
- حواس پرتی
- تحریک پذیری
- کنترل ضعیف تکانه
- ویرانگری – اخلالگری
2. اجتماعی
- ارتباط ضعیف با همسالان
- سرپیچی از فرمانها
- پرخاشگری – دروغگویی – دزدی
- صحبت بی ادبانه
- خویشتنداری ضعیف – خطر پذیری زیاد
- فقدان مهارت در حل مسائل اجتماعی
3. شناختی
- صحبت کردن با خود به صورت نسنجیده (زبان درونی)
- بی دقتی و بی توجهی – تحریک پذیری
- هوش پایین تر از متوسط
- فقدان وجدان
- پیش بینی ضعیف پیامدهای رفتار در آینده
4. تحصیلی
- نداشتن موفقیت به دلیل هوش کم
- ناتوانی های خاص یادگیری
5. هیجانی
- افسردگی
- اعتماد به نفس پایین
- برانگیختگی
- کنترل هیجانی ضعیف
- به راحتی ناکام شدن
- قابل پیش بینی نبودن خلق و خو خلق و خوی متغیر
6. فیزیکی
- اختلال در رشد استخوان ها
- شب ادراری – بی اختیاری دفع
- عفونتهای تنفسی شدید
- ورم متناوب گوش
- افزایش متناوب حساسیت
- بدشکلی های جزیی بدن
- کاهش واکنش و عملکرد دستگاه عصبی مرکزی
- چرخه ی خواب کوتاه
- تحمل زیاد درد
- ضعف در هماهنگی حرکتی
نشانه هایی که در بالا ذکر شده، برای متخصصانی است که بتوانند علایم را درک کنند و با ارزیابی دقیق تشخیص درستی داده و برای درمان یک برنامه ی عملی طراحی کنند.
آیا شما هم دوست دارید خیلی ساده تر اما دقیق تر نشانه های ADIID را بشناسید؟ آیا می توانید به درمانگر اطلاعات صحیحی بدهید تا در امر درمان بهتر یاری تان کند؟ اگر علاقمند هستید و احساس مسئولیت قابل توجهی به فرزندتان دارید، متن زیر را مطالعه کنید و مقابل هر کدام از نشانه هایی را که فرزندتان دارای آن است، علامت بزنید. این نشانه ها خیلی زود ظاهر می شوند و می توانید با بررسی حتی زمان نوزادی کودک، علایم و نشانه ها را ببینید.
دوره ی نوزادی:
۱. بیشتر این کودکان در دوره ی نوزادی پی در پی گریه می کنند.
۲. خیلی دیر آرام می گیرند.
۳. خواب شان خیلی زیاد یا ناکافی است، یعنی به اندازه ی طبیعی و به اندازه ی بچه های دیگر نمی خوابند.
4. اشتهای این کودکان از نظم خاصی تبعیت نمی کند. گاهی پراشتها و گاهی کم اشتها بوده و گاهی از خوردن غذا خودداری می کنند.
۲ تا ۵ سالگی:
۱. اغلب حوصله و انگیزه ی بازی های فکری مثل پازل را ندارند.
٢. کارهایشان را نصفه رها می کنند.
٣. کارهای شخصی شان را در حد توان منظم انجام نمی دهند.
۴. کارهای خطرناکی انجام میدهند و به طور کلی بی احتیاط هستند.
دوره پیش دبستان :
١. این کودکان وقتی به دوره پیش دبستانی می رسند، مربی شان از آنها شکایت می کند که به لحاظ حرکتی بی قرارند، در یک جا آرام نمی گیرند، نمی توانند حتی به مدت ۲۰ دقیقه روی صندلی آرام بنشینند.
۲. تقریبا نسبت به همه چیز کنجکاو شده و سعی می کنند از همه چیز سر در بیاورند.
٣. بدخلقی می کنند.
۴. خوابشان در این دوره کم است.
۵. نسبت به دستورات مربی و والدین نافرمانی می کنند.
6. بدخلق و بدقلقند.
7. معمولا در مقایسه با کودکان عادی، در رشد زبان و تکلم تأخیر دارند.
۸. انجام کارهای ظریف مثل بستن بند کفش و دکمه ی لباس برای شان مشکل است.
دوره ی دبستان:
1. در دوره ی دبستان گاهی مثل دلقک ها رفتار می کنند.
۲. همکلاسی هایشان از آنها ناراحتند و شکایت می کنند.
۳. خیلی تکانشی عمل می کنند یعنی خیلی زود و فوری نسبت به محرک ها واکنش نشان می دهند.
۴. پرخاشگری می کنند.
5. به دستورات آموزگار توجه نمی کنند.
۶. توجه شان خیلی کوتاه و ناپایدار است.
7. حواسشان معمولا پرت است.
8. بعضی از وسایل خود را جا می گذارند.
9. فعالیت های غیر ضروری انجام می دهند.
10. در برابر انجام خواسته های خود بی صبری می کنند.
۱۱. به لحاظ هیجانی ناپایدارند و گاهی خشم شدیدی از خود نشان می دهند.
۱۲. بیش از حد وول می خورند.
۱۳. بیش فعالند.
۱۴. در اجرای دستورهای معلم توفیقی ندارند.
۱۵. یکجا نمی نشینند و جنب و جوششان زیاد است.
۱۶. خلق شان تغییر می کند.
۱۷. تکالیف مدرسه را عجولانه و بی نظم انجام می دهند.
۱۸. دقت کافی ندارند.
۱۹. تكليفهای مدرسه را فراموش می کنند.
۲۰. بیش از اندازه حرف می زنند.
۲۱. توجه طلبند.
۲۲. کلمه هایی که می نویسند یکنواخت نیست، به طوری که به نظر میرسد کلمات بر روی صفحه ی کاغذ میرقصند.
۲3. در جهت یابی و در تشخیص زمان ضعف دارند.
۲۴. نمرکزشان در درک فضایی ضعیف است.
رفتار در منزل:
زمانی که در منزل هستند:
1. خیلی پر جنب و جوشند.
2. به حرف والدین گوش نمی دهند.
3. وقتی مشغول فعالیتی هستند، بدون به اتمام رساندن آن، به فعالیت دیگر می پردازند.
۴. در اموری که باید نوبت رعایت شود، نمی توانند نوبت را رعایت نمی کنند.
5. با والدین مخالفت می کنند.
۶. ریخت و پاش زیادی دارند.
۷. خیلی زود آشفته می شوند.
۸. پیشترشان نسبت به درد، به اندازه ی افراد معمولی حساس نیستند.
9. رفتارشان غیرقابل پیش بینی است.
۱۰. خلق شان ثابت نیست و نوسان دارد.
۱۱. در بعضی موارد کم کار و در برخی موارد فزون کارند.
۱۲. خودباوری شان کم است.
۱۳. کلا در رفتار و کردارشان ناپختگی به وضوح دیده می شود.
۱۴. در تعامل با همسالان برتری طلبند. و در برابر هر رفتاری عکس العمل نشان می دهند.
۱۵. کارهای خطرناک انجام میدهند.
۱۶. قانون پذیر نیستند.
۱۷. میز کارشان به هم ریخته است.
۱۸. در پیروی از دستورالعمل ها ضعیفند.
با توجه به مواردی که ذکر شد شما می توانید هر کدام از ویژگی های فوق را که کودکتان دارای آن است علامت بزنید و سرانجام تعداد رفتارهایی را که درباره ی کودکتان صدق می کند،یادداشت کنید. همان طور که مشاهده می کنید، برای دوره ی نوزادی ۴ مورد، برای دوره 2 تا 5 سالگی 4 مورد، برای دوره ی پیش دبستانی ۸ مورد، برای دوره ی دبستان ۲۴ مورد، و برای رفتار در منزل ۱۸ مورد ذکر شده است. اگر فرزندتان تمام این ویژگی ها را دارد، یعنی دارای هر 40 رفتار بارز است، مطمئن باشید کودکتان یک ADHD کامل است و باید زمان قابل توجه برای بهبود او صرف کنید. اگر بیش از دو سوم آنها یعنی بیش از 26 مورد درباره ی او صدق می کند، باز هم به عنوان یک کودک ADHD شناخته می شود و برای درمانش باید اقدام نمایید.
اگر کمتر از دو سوم علایم را داراست، به عنوان کسی که گرایش به ADHD دارد شناخته می شود و باز نیاز به درمان دارد. بنابراین اگر فرزند شما فقط جنب و جوش زیاد دارد، یا نشانه هایی کوچک از موارد ذکر شده را داراست، لزوما به عنوان ADHD شناخته نمی شود؛ چون مسائل دیگری مانند وابستگی، ممکن است علایمی مشابه بیش فعالی، در کودکان ایجاد کنند.
برای تشخیص پرخاشگری کودک می توانید، نشانه های زیر را مورد توجه قرار دهید:
- معمولا آنها به بالش و متکا مشت می زنند.
- دفترشان را پاره می کنند،
- جایی که سنگ باشد، آن را پرتاب می کنند،
- تصویرهایی زشت تقاشی می کنند،
- با چوب، به درخت و وسایل ضربه می زنند،
- لوازمی که با آن بازی می کنند را به شدت پرت می کنند.
- ریخت و پاش زیادی دارند.
اگر کودک شما این علائم را دارد، چه اقداماتی برای او انجام داده اید؟ آیا نتیجه ی این اقدامات را ارزیابی کرده اید؟ راستی تا به حال چند بار با او دعوا کرده اید، او را نصیحت کرده اید، یا او را سرزنش کرده اید؟ فکر می کنم شما می گویید دهها و صدبار این کارها را انجام داده ام ولی بی نتیجه بوده است. اجازه بدهید پرسشی را با شما مطرح کنم، اگر شما در حین رانندگی کوچه ای را برای عبور انتخاب کنید که حدس می زنید راه تان کوتاه تر می شود، اما بعد از پیمودن کوچه و رسیدن به انتهای آن ملاحظه کنید که کوچه بن بست است و باید به مسیر اولیه بازگردیده آیا فردای آن روز دوباره آن کوچه را برای عبور انتخاب می کنید؟ شاید آن قدر حواستان پرت باشد که فردا هم از آن کوچه عبور کنید و باز ببینید بن بست است، ولی امکان ندارد ده یا بیست یا صدبار همین کار را تکرار کنید. واقعا اگر کسی مکررا همان مسیر را تکرار کند، درباره ی او چه فکری می کنید؟ شاید فکر کنید که او از عقل و خرد کافی برخوردار نیست. حالا برگردیم به اظهارات قبلی شما، که می گویید ده ها بار یا حتی صدبار او را نصیحت و سرزنش و تنبیه کرده اید و بی نتیجه بوده است. آیا می توان از شما سؤال کرد که آیا عقل و خرد شما تکرار کردن این راه های بی نتیجه و بن بست را تایید می کند؟ اگر کارتان خردمندانه نبوده است، حتما مایلید راههای دیگر و شیوه های مطمئنی را انتخاب کنید که هم راه را کوتاه تر کند، هم شما را به مقصد برساند. برای رسیدن به این منظور باید اطلاعات لازم را درباره ی ADHD کسب کرده و به توصیه های درمانی عمل کنید.
مرکز مشاوره دیدار 02188893258
www.clinicdeedar.com
http://t.me/clinicdeedar
