روانشناس کودک خوب
روانشناس کودک خوب
روانشناسی کودک یکی از مهم ترین بخش های روانشناسی رشد است که موضوعی بسیار گستره و مهم می باشد. این رشته ی خاص بر روی فرایند های روانی کودکان از تولد تا بزرگسالی تمرکز دارد. روانشناسی کودک در حقیقت به تغییرات روانی کودک از زمان تولد توجه دارد.
روانشناسی کودک چیست؟
محدوده مطالعه روانشناسی کودک شامل مهارت های حرکتی، پیشرفت شناختی، مهارت های زبانی، تغییرات اجتماعی، رشد احساسی و… میباشد. روانشناسی کودک یکی از ده ها شاخه ی روانشناسی و یکی از موضوعاتی است که اغلب مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد. این رشته علم روانشناسی در حقیقت به ذهن و رفتار های کودکان از ابتدای تولد تا بزرگسالی تمرکز دارد.روانشناسی کودک نه تنها بر روی رشد فیزیکی کودکان، بلکه بر روی رشد ذهنی، احساسی و رشد اجتماعی آن ها نیز متمرکز شده است.از لحاظ تاریخی، یک کودک، نسخه ی کوچک فرد بزرگسال می باشد.
هنگامی که ژان پیاژه می گفت که: کودکان متفاوت از بزرگسالان تفکر می کنند.
آلبرت انیشتن عقیده داشت که “کشف کردن چیزی” ساده است اما فقط یک نابغه می تواند آن را درک کند.
امروزه، روانشناسان متوجه شده اند که روانشناسی کودک بسیار منحصر به فرد و پیچیده است. اما از نظر رویکرد های منحصر به فرد، این رشته هنوز جای پیشرفت زیادی دارد.
اهمیت روانشناسی کودک
روان شناسی کودک اهمیت خود را از کودک می گیرد، چرا که دوران کودکی انسان اهمیت فوق العاده ای دارد. شاید نگاهی به دوران کودکی انسان و توانائیهای نوزاد انسان در مقایسه با سایر موجودات اهمیت این دوران را آشکارتر سازد. نوزاد انسان در میان سایر موجودات عالم طولانی ترین زمان را نیاز دارد که قابلیت ها و توانائیهای خود را پرورش و آشکار سازد. در واقع انسان حدود 18 سال اول زندگی خود را در حال رشد و تکامل در ابعاد مختلف است و این زمان طولانی و با اهمیتی در زندگی انسان است.
از طرف دیگر ، نوزاد انسان با کمترین توانایی ها و امکانات (نظیر بازتابها) به دنیا می آید و به مراقبت زیاد و شدیدی نسبت به سایر موجودات نیاز دارد (برای مثال در نظر بگیرید که چگونه گوساله گاو پس از به دنیا آمدن روی پای خود می ایستد، ولی نوزاد انسان حتی نمی تواند سر خود را راست نگه دارد). ابن مراقبت توسط پدر و مادر در وهله اول و توسط اطرافیان و جامعه در وهله دوم اعمال می شود، ولی این مراقبت بدون آگاهی ، دانش و آموزش شیوه های فرزند پروری صحیح امکان ندارد و اهمیت روان شناسی کودک نیز از این دو موضوع (زمان طولانی رشد کودکی و شیوه های صحیح فرزند پروری) ناشی می شود.متخصصان نیز در پاسخ به برخی سوالاتی که در مورد روانشناسی کودک وجود دارد اتفاق نظر ندارند. مثلا آیا تجارب اولیه یک کودک از تجارب بعدی او مهم تر هستند یا خیر، و یا ذات آدمی مهم تر است یا تربیت و پررش او؟ از آنجایی که کودکی نقش بسیار مهمی را در ادامه ی زندگی ایفا می کند، جای تعجب ندارد که این موضوع در روانشناسی، جامعه شناسی و آموزش نیز نقش دارد. متخصصان نه تنها بر روی تاثیراتی که بر روی رشد کودک اثر دارند تمرکز می کنند. بلکه فاکتور های مختلفی که ممکن است باعث بروز مشکلات روانی شوند را نیز بررسی می کنند.
اعتماد به نفس ، محیط مدرسه ، پدر و مادر، فشار های اجتماعی و … به طرز چشمگیری برای روانشناسان کودک بسیار اهمیت دارند. زیرا رشد و سلامتی ذهنی کودک برای آن ها بسیار مهم است.
اهداف روانشناسی کودک
روان شناسی کودک به عنوان یکی از زیر مجموعه های «روان شناسی رشد» با هدف نگاه دقیق و علمی به کودک و نیازهای او و یافتن شیوه های صحیح پرورشی و آموزشی کودک از اولین سالهای تاسیس روان شناسی علمی مورد توجه بوده است. (البته موضوع کودک و مسائل مربوط به او همیشه مورد توجه بوده است). در طول این سالها روان شناسان زیادی نظیر ژان پیاژه (Jean Piaget) ، استانلی هال (Stanley Hall) به مطالعه و تحقیق در مورد جنبه های مختلف رشد کودک پرداخته اند.
لزوم مشورت با روانشناس کودک خوب
در زمینه رشد انسان، نظریه های گوناگونی وجود دارد که هر کدام از دیدگاه خاصی این مسئله را بررسی کرده اند، اما بطور کلی می توان گفت که کودک در هر سن و مرحله ای از رشد خود، تغییرات جسمی و روانی را تجربه می کند و متناسب با سنش باید توانایی ها و مهارت هایی را کسب کند. از آنجایی که محیط تأثیر بسیار زیادی در آموزش و یادگیری کودکان دارد؛ پس والدین باید سعی کنند تا با آگاهی و شناخت لازم و کافی از خصوصیات مراحل رشد کودک خود،آموزش و فعالیت های مناسب هر سن را در اختیار کودک قرار دهند. شاید بتوان گفت یکی از مهم ترین شرایط سنی مرحله ی بلوغ و رشد فکری و جسمی فرد ماست که اگر در این مرحله به کودک، توجه لازم و کافی نشود، کودک دچاراختلالات روحی و روانی خاص خود می شود که در نهایت موجب شکل گیری نادرست شخصیت او شده و عواقب جبران ناپذیری را در پی دارد.
یک پدر و مادر مسئول موظف است که با مشورت با روانشناس کودک خوب و متخصص، به فرزند خود این امکان را بدهد تا با یادگیری آموزه های تربیتی، در آینده زندگی راحت تری داشته باشد.
اما چگونه می توانیم به عنوان یک پدر و مادر، روش های تربیتی درست را به کار گیریم؟
از آنجا که نوع تربیت، بر چگونگی زندگی هر فرد و سرنوشت او تاثیر گذار است، آگاهی از روش های صحیح تربیتی برای والدین الزامی است. پدران و مادران عزیز بایستی به این نکته دقت کنند که باید علاوه بر تلاش برای برطرف نمودن نیازهای مادی کودک، به نیازهای معنوی، عاطفی و تربیتی او نیز .توجه نمایند.
همه ی والدین خواهان بهترین تربیت و فراهم نمودن امکانات برای فرزندان خود هستند، بالاخص در مرحله ی بلوغ که رشد فکری و جسمی کودک خود شروع شده و وارد مرحله ی جدید از زندگی می شود. لذا تصمیم گیری غلط و نابجا می تواند آینده ی کودک را به خطر اندازد و باعث عدم رشد و توانایی های ذاتی کودک شود. مشورت با یک متخصص روانشناس کودک خوب می تواند با استفاده از تکنیک های مناسب روانشناسی، بسیاری از گره های کور و بازنشدنی را به راحتی باز نماید و آینده ی کودک و نوجوان ما را به بهترین شکل رقم بزند.
ملزومات درک روانشناسی کودک
پدر و مادران معمولا می توانند توانایی و مهارت های فرزندان شان را تعریف و تفسیر کنند. اگر شما فرزند خود را درک نکنید، ممکن است در درک توانایی یا عدم توانایی او اشتباه قضاوت کنید.گاهی اوقات این سوء تفاهمات بی ضرر هستند، اما در اغلب موارد چنین نیست.
نقش پدر و مادر در روانشناسی کودک بسیار اهمیت دارد.عدم آگاهی از وضعیت رشد کودک می تواند باعث تشخیص اشتباه توانایی های او و در نهایت تصمیم گیری اشتباه شود.
یکی از بررسی های که توسط دکتر برندا وولینگ- مدیر و استاد پژوهشی دانشگاه میشیگان انجام شده است، نشان داده است که:
کودکان به طرز عجیبی از مدت زمانی که پدر و مادرشان برای رشد آن ها وقت می گذارند متاثر هستند.
بنابراین، اهمیت بسیار دارد که پدر و مادران در مورد رشد و روانشناسی کوکان آموزش ببینند تا بتوانند احساسات و رشد ذهنی شان.
زمینه های مختلف روانشناسی کودک
هنگامی که سخن از رشد می شود، اولین مسئله ای که به ذهن شما می رسد چیست؟
اگر مانند اکثریت مردم باشید، ابتدا به فکر فاکتور های درونی که بر روی چگونگی رشد کودک تاثیر می گذارند، می افتید – مانند ژنتیک و ویژگی های شخصیتی.
اما رشد، شامل فاکتور های مختلف دیگر نیز می باشد.
مثلا فاکتور های محیطی همچون روابط اجتماعی و آن فرهنگی که در آن زندگی می کنیم، نقش بسیار مهمی را در رشد کوک ایفا می کنند.
برخی از مهم ترین مفاهیمی که در بحث ارزیابی و آنالیز روانشناسی رشد باید در نظر داشته باشیم شامل:
محیط اجتماعی
روابطی که ما با دیگران داریم بر روی افکار، یادگیری و رشد کودک تاثیر بسیار زیادی دارند.
خانواده، مدرسه، گروه های دوستانه همه و همه بر روی رشد اجتماعی کودک مان تاثیر زیادی خواهند داشت.
محیط فرهنگی
فرهنگی که کودک در آن زندگی می کند، در بردارنده ارزش ها، رسوم، باور ها و روش های زندگی خاصی می باشند که در تمام طول عمر بر روی رشد کودک تاثیر دارند. فرهنگ حتی بر روی چگونگی رفتار کودک با پدر و مادر، نوع آموزشی که می بیند و نوع مراقبتی که از او می شود نیز تاثیر دارد.
زمینه اجتماعی-اقتصادی
سطح اجتماعی که کودک در آن زندگی می کند نیز در رشد وی تاثیر دارد.
وضعیت اجتماعی – اقتصادی بر اساس فاکتور های مختلف دیگری نیز بنا شده اند.
مانند میزان تحصیلات خانواده و حتی افراد آن جامعه، وضعیت درآمد، شغل و وضعیت زندگی مردم.
کودکانی که در شرایط اجتماعی اقتصادی بهتری بزرگ می شوند، شانس موفقیت بهتر و بالاتری دارند.
اما کودکانی که در خانواده های فقیر و ناتوان بزرگ می شوند و به خدمات سلامتی و پزشکی، مواد غذایی مناسب، و آموزش دسترسی کمتری دارند، متعاقبا شانس کمتری برای موفقیت خواهند داشت. این فاکتور ها در روانشناسی کودک تاثیر بسیار زیادی دارند. به یاد داشته باشید که این ۳ فاکتور با یکدیگر در تعامل نیز می باشند.
مثلا اگر یک کودک شرایط اجتماعی و اقتصادی بدی داشته باشد، با غنی سازی فرهنگ و اجتماعی که در آن زندگی می کند می توان شانس موفقیت او را افزایش داد.
چیز های مهمی که باید در نظر بگیریم:
روانشناسی کودک شامل موضوعات و فاکتور های بسیار گوناگونی می باشد.
از تاثیر ژنتیک بر رفتار او گرفته تا فشار های اجتماعی وارد شده بر روی رشد.
از جمله موارد و فاکتور هایی که در روانشناسی کودک ضروری هستند شامل:
- ژنتیک
- تاثیرات محیطی
- رشد والدین
- رشد اجتماعی
- رشد شخصیت
- زبان
- نقش های جنسیتی
- رشد شناختی
- رشد جنسی
روانشناسی کودک ممکن است برای کمک به بچه ها در مشکلات مربوط به رشد در زمینه های مختلف خیلی تخصصی باشد.
در هر دو شرایط، متخصصان به شیوه های مخصوص خود با کودکان برخورد می کنند.
برای مثال روانشناسی کودک می تواند به شیوه های مراقبت از کودک و نتیجه ی عالی آن، و یا با صحبت و تمرین با کودک به رشد آن ها کمک کند.
نکاتی برای درک بهتر روانشناسی کودک
وظیفه ی پدر و مادری چیزی بیشتر از فراهم کردن وسایل آسایش و آرامش کودکان است.
راحتی و آسایش باید در مورد احساسات، احساس امنیت و… نیز ایجاد شود.
در اینجا به برخی از نکات مهم در روانشناسی کودک اشاره می کنیم که به درک بهتر او کمک می کنند:
مشاهده کردن، کلید اساسی است.
یکی از ساده ترین و در عین حال مهم ترین روش ها برای درک روانشناسی کودک، مشاهده است.
به چیز هایی که بچه هایتان می گویند و انجام می دهند توجه و علاقه نشان دهید.
رفتار ها، حرکات، حرف ها، علایق و عادات غذایی، خواب و بازی هایشان را به دقت مشاهده کنید.
همیشه در ذهن داشته باشید که بچه ی شما منحصر به فرد است و شخصیت خاص خود را دارد.
پس، از مقایسه کردن او با بچه های دیگر خودداری کنید.
زیرا این کار نه تنها به او استرس وارد می کند، بلکه باعث کوچک شدن او می شود.
از خود سوالاتی بپرسید که برای درک روانشناسی کودک به شما کمک می کنند؛ مانند:
- کودک من چه کاری را بیشتر از همه چیز دوست دارد؟
- اگر کودک من کاری که دوست ندارد را انجام دهد، چه رفتاری از خود نشان می دهد؟ مثلا اگر سبزیجاتی که دوست ندارد بخورد، زود بخوابد و یا تکالیفش را انجام دهد.
- کودک من تا چه اندازه اجتماعی است؟ آیا دوست دارد چیز های جدید را امتحان کند؟
- چقدر طول می کشد تا کودک من خود را با شرایط و موقعیت جدید وقف دهد؟ آیا او توانایی انطباق را دارد؟
در حین پاسخ دادن به این سوالات، از قضاوت کردن اجتناب کنید.
فقط او را مشاهده کنید تا آگاهی تان در مورد روانشناسی کودک بالا تر برود.
مطالعه در مورد جنبه های مختلف رشد کودک
رشد یک فرایند چند بعدی است. این رشد شامل رشد جسمی ، رشد زبانی ، رشد عاطفی ، رشد شناختی (Cognitive Development) ، رشد اجتماعی ، رشد اخلاقی و رشد شخصیتی است و توجه به مطالعه در مورد تمام این جنبه ها یکی از اهداف روان شناسی رشد است. اهمیت این توجه به تمام ابعاد رشدی باعث آگاهی و شناختی متعادل و چند بعدی در مورد کودک می شود و والدین و سایر افراد مرتبط با کودک را در درک و رفتار صحیح با کودک یاری می نماید.
مطالعه در مورد نیازهای کودک در سنین مختلف
کودکان دارای نیازهای (Needs) متعددی هستند و در سنین مختلف یکی یا چند مورد از این نیازها در مقایسه با سایر نیاز در اولویت می باشد. برای مثال ، در مرحله نوزادی (صفر تا دو سالگی) نیازهای جسمانی در اولویت قرار دارد. در حالیکه در دوران نوجوانی (سنین بعد از 12 سالگی) نیاز به استقلال فردی در اولویت می باشد.
مطالعه در مورد شیوه های صحیح فرزند پروری
شیوه های صحیح فرزند پروری ، نحوه تعامل و روابط مناسب با فرزندان از مهمترین موضوعات برای روان شناسان کودک می باشد. بیشتر پدر و مادرها فرزند پروری را کاری ساده تلقی می کنند و بر این باور هستند که هر کسی می تواند از عهده این امر برآید. (البته این دیدگاه بیشتر در والدین بدون فرزند دیده می شود) اما فرزند پروری نیاز به آگاهی و آشنایی با نحوه عملکرد و اصول آن دارد و تحقیقات حوزه روان شناسی کودک اصول و روشهای متعددی را متناسب با سنین مختلف یافته است.
پس مراجعه به یک روانشناس کودک خوب لازم و ضروری است.
متخصصان مرکز مشاوره دیدار در زمینه های مختلف به هموطنان عزیز در سراسر کشور مشاوره می دهند و شما قادر خواهید بود به دلخواه خودتان مشاور خانم و آقای مورد نظر را انتخاب کرده و مشکلات خود را با مشاورین مرکز مطرح نمائید.
مرکز مشاوره دیدار 02188893258
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com