توجه طلبی در کودکان
” مامان، بیا تصویر مرا ببين.”
” خیلی قشنگه، سارا.”
” نمی تونم مداد شمعی آبی را پیدا کنم.”
” اینجاست.”
” نمی تونم مداد سبز را پیدا کنم.”
” اینجاست.”
” نمی خوام با مداد رنگ بزنم. می خوام با آبرنگ نقاشی کنم.”
” برایت وسایل آبرنگت را می آورم.”
” مامان، ممکنه این گل را برای من رنگ بزنی.”
.
کاملا طبیعی است که بچه ها به توجه و تأیید نیاز داشته باشند. اما توجه طلبی، اگر پیوسته و مدام مطرح شود، تولید مسئله میکند. حتی توجه طلبی جذاب هم می تواند کنترل کننده شود. بسیاری از بچه ها از یک ناراحتی جزیی، مسئله ای بزرگ می سازند تا توجه و همدردی شما را برای خود بخرند. توجه طلبی بیش از اندازه منجر به موقعیتی می شود که کودک زندگی شما را فرمان می دهد. بسیاری از بچه ها برای جلب توجه بدرفتاری می کنند. این کار می تواند در دوران بعدی کودکی و نیز در دوران نوجوانی مشکلات عدیده ای به وجود آورد. هدف شما نباید این باشد که نیاز فرزندتان را به توجه و تأیید از بین ببرید. اگر به درستی رفتار کنید، نیاز فرزند شما به توجه و تأیید می تواند به رفتار بهتر او منتهی شود. نیاز به توجه طلبی را حذف نکنید، بلکه رفتارهای توجه طلبانه ای را حذف کنید که زیادی و یا غیر قابل قبول هستند. مادری به دخترش میگوید “سارا می دانم که می خواهی در نقاشی کمکت کنم، اما کمی کار دارم. اگر ده دقیقه صبر کنی، کارم را تمام می کنم و به تو در نقاشی ات کمک می کنم”، به او فرصتی می دهد تا توجهی را که به آن نیاز دارد، به دست آورد. مادر در ضمن با این طرز برخورد خود، تسلیم نق زدن دخترش نمی شود.
چه اندازه توجه طلبی بیش از اندازه است؟
این به شما بستگی دارد. شما تا چه اندازه توجه طلبی را می توانید تحمل کنید؟ قاعده این است که کودک هر اندازه به او توجه کنید، آن را می پذیرد. باید تعادلی میان خواسته کودک خود و خواسته خودتان برقرار سازید. بعضی از روزها، حتی توجه طلبی نرمال می تواند شما را عصبانی کند. اجازه ندهید نیاز فرزندان شما به توجه تبدیل به یک توقع در آنها شود.. وقتی بچه ها به اندازه کافی مورد توجه قرار نگیرند، به بدخلقی، نق زدن، ناله کردن و سایر رفتارهای ناراحت کننده متوسل می شوند. آنها به این نتیجه می رسند که «اگر با خوب بودن نتوانم مورد توجه قرار بگیرم، سعی میکنم با بدرفتاری مورد توجه قرار بگیرم.»
سه نوع توجه :
توجه و تأیید بزرگترها قدرتمندترین پاداشی است که بچه ها دریافت می کنند. متأسفانه والدین کمتر به این موضوع توجه دارند و به ندرت از توجه کردن به شکل عاقلانه استفاده می نمایند. با سه نوع توجه روبه رو هستیم:
توجه مثبت
توجه منفی
بی توجهی
وقتی به خاطر خوش رفتاری فرزندتان به او توجه میکنید، آنها توجه مثبت می گیرند. توجه مثبت یعنی اینکه متوجه رفتارهای خوب فرزندتان بشوید و آن را به روی او بیاورید. به رفتارهای مثبت بها بدهید. توجه مثبت بدین و فرزند خود تعریف کنید.او را در آغوش بکشید و دست بر پشت او بکشید. توجه داشته باشید که توجه مثبت بر خوش رفتاری فرزند شما می افزاید. وقتی به رفتار بد فرزندتان توجه می کنید، به او توجه منفی می کنید. توجه و اغلب زمانی مصداق پیدا می کند که شما ناراحت هستید. در این شرایط تهدید می کنید، سخنرانی و موعظه می کنید. توجه منفی یک مجازات نیست، بلکه یک پاداش است. توجه منفی بدرفتاری را مجازات نمی کند، بلکه آن را افزایش می دهد. راستی، ساده ترین اقدام برای جلب توجه شما چه رفتاری است _ آرام بودن و ساکت نشستن یا بدرفتاری؟ وقتی بچه ها با رفتار مثبت خود مورد توجه قرار نگیرند، به هر طریق که بتوانند توجه شما را به خود جلب می کنند. به بدرفتاریها توجه نکنید. به جای آن، به رفتارهای خوب توجه کنید. از سناریوی زیر اجتناب کنید:
جرمی و دومینیک به آرامی نشسته اند و برنامه صبح تلویزیون را که یک کارتون به مدت ۳۰ دقیقه است، تماشا می کنند. همه چیز آرام و اصلح آمیز است. پدر با کامپیوتر کار می کند. ناگهان مشاجره ای در می گیرد: «نوبت من است که برنامه بعدی را انتخاب کنم.» پدر به اتاقی که بچه ها هستند وارد می شود. تلویزیون را خاموش می کند، به هر دو فرزندانش پرخاش می کند و آنها را به اتاق خودشان می فرستد.
این بچه ها سی دقیقه رفتار خوبی را به نمایش گذاشتند، اما پدرشان کلمه ای از رفتار خوب آنها تعریف نکرد. نگفت که تا چه اندازه در سکوت به تماشای برنامه نشسته بودند. نگفت که آنها با هم همکاری داشتند. اما به محض اینکه مشکل شروع شد، پدر بلافاصله به حرکت درآمد. وقتی خوب بودند، پدر حرفی در تعریف و تحسین از آنها نزد، اما وقتی بدرفتاری را شروع کردند، پدر به آنها توجه منفی کرد.
تو به منفی راه سلطه جویی و ترفند بازی را به بچه ها آموزش می دهد. بچه ها این گونه می آموزند که مسئله ساز باشند. آنها می آموزند که چگونه شما را قطع کنند و مزاحم شما بشوند. آنها می آموزند که چگونه شما را کنترل کنند. توجه منفی به بچه ها می آموزد که چگونه نق بزنند و چگونه شما را ناراحت کنند. وقتی به منفی ها توجه می کنید و به مثبتها بها نمی دهید، به فرزندان خود می آموزید که رفتاری منفی را به نمایش بگذارند. فرزند شما در آینده بدرفتاری می کند تا توجه شما را به خود جلب کند. منتظر بدرفتاری باقی نمانید. رفتار خوب را مورد بی توجهی قرار ندهید. این کاری است که اغلب با نوجوانان خود انجام می دهید.
منتظر آن نباشید که یک بدرفتاری اتفاق بیفتد. خوش رفتاری را هم فرض مسلم در نظر نگیرید. ما این کار را با نوجوانها انجام می دهیم. ما می خواهیم آنها رفتار خوبی را به نمایش بگذارند، اما از کنار تلاشهای آنها به راحتی عبور می کنیم. وقتی کودکی رفتار خوبی را به نمایش می گذارد، متوجه آن بشوید. هر چه بیشتر متوجه رفتارهای خوب او بشوید، بیشتر رفتارهای خوب او را پیدا می کنید. این گونه در آینده با رفتارهای خوب بیشتری مواجه می شوید. هر کس می تواند بدرفتاری بچه ها را متوجه شود. اما شما عکس این را انجام بدهید. متوجه خوش رفتاریهای آنها بشوید. کار ساده ای نیست. احتیاج به تمرین و ممارست دارد.
با توجه به ارقام و آمار موجود، متوسط والدین آمریکایی هفته ای هفت دقیقه با هر یک از فرزندانشان صرف وقت میکنند، چه بهتر که شما در مقایسه با این والدین، بهتر ظاهر شوید. اینکه به فرزندانتان بگویید آنها را دوست دارید، کافی نیست. به آنها در عمل نشان دهید که دوستشان دارید. بهانه سازی نکنید که امروز سرم به شدت شلوغ بود و کار داشتم. در بسیاری از خانواده ها، زن و شوهر، هر دو کار می کنند. بعضی از والدین هم در آن واحد دوشغله هستند اما مهم ترین شغل شما این است که والد باشید. وقتی از سر کار به خانه برمیگردید، دستکم سی دقیقه اول حضورتان در خانه را وقف بچه ها بکنید. با هم به قدم زدن بروید و بدانید که آنها چه می گذرد، یک ساعت تلویزیون را خاموش کنید و با فرزندانتان حرف بزنید.
چگونه نادیده بگیرید؟
وقتی بدرفتاریها را ندیده می گیرید، درواقع، توجه نمی کنید. از آنجایی که توجه کردن نوعی پاداش دادن به کودکان محسوب می شود، توجه نکردن می تواند نوعی مجازات باشد. توجه نکردن می تواند یک بدرفتاری را تخفیف بدهد. وقتی فرزند شما برای جلب توجه شما بدرفتاری میکند بدرفتاری او را ندیده بگیرید. این گونه، بدرفتاری او را کاهش می دهید. برای بعضی از والدین باور کردن این موضوع دشوار است. به اعتقاد آنها اگر کودکی بدرفتاری کرد، باید مجازات شود. این درست نیست. نادیده گرفتن بدرفتاری به منظور جلب توجه، بهترین کاری است که می توانید انجام دهید. این گونه، شما به فرزند خود می آموزید که این بدرفتاریها با توجه کردن پاداش نمی گیرند. بدخلقی کردن به یک مستمع نیاز دارد. این مستمع را از صحنه بیرون ببرید. دیگر دلیلی برای بدخلقی کردن باقی نمی ماند. به فرزندان خود بیاموزید که به طرز صحیح توجه لازم را به خود جلب کنند. ” گوشهای من به ناله و نق توجه نمی کنند. لطفا خواسته ات را به زبان نرم و ملایم مطرح کن.”
چه زمانی نادیده بگیریم؟
نادیده گرفتن به معنای نادیده گرفتن مسئله نیست، بلکه به معنای نادیده گرفتن تقاضای جلب توجه منفی است. بسیاری از بدرفتاریها را نباید نادیده بگیرید. بعضی از بدرفتاریها باید مجازات شوند. تصمیم گرفتن در این زمینه که چه زمانی نادیده بگیریم و چه زمانی مجازات کنیم، کار ساده ای نیست. قاعده دقيق و مشخصی هم در این مورد نیست. وقتی احساس می کنید کودک برای جلب توجه شما بدرفتاری می کند، آن را نادیده بگیرید. اگر کودک بدرفتاری اش تا دو یا سه دقیقه پایان نیافت، به او گوشزد بکنید. به او بگویید : ” من به ناله کردن توجه نمی کنم. هر وقت ناله ات تمام شد، با هم حرف می زنیم” ، یک یا دو دقیقه دیگر صبر کنید، اگر هنوز بدرفتاری اش را متوقف نکرد، به او بگویید یا از بدرفتاری دست بکشد یا در غیر این صورت مجازات خواهد شد: «یا بس می کنی یا به اتاق خودت می روی.»
اگر عصبانی بشوید، بازنده این مبارزه هستید. اگر باید او را مجازات کنید، این کار را بدون عصبانی شدن انجام بدهید. اگر عصبانی بشوید، معنایش این است که کودک شما توانسته است به طرز منفی توجه شما را به خود جلب کند. اگر احساس می کنید دارید عصبانی می شوید، از صحنه خارج شوید. خونسردی خود را به دست آورید، اگر تسلیم بشوید، به بدرفتاری فرزندتان پاداش داده اید. از کنار رفتارهای خوب بی توجه گذر نکنید. وقتی فرزندانتان رفتار خوشایندی را به نمایش می گذارند، به آنها توجه مثبت بکنید. بدرفتاری به منظور جلب توجه را ندیده بگیرید. اگر این کار را نکنید، آنها را تشویق می کنید که بدرفتاری بیشتری را به نمایش بگذارند. درک این موضوع ساده است، اما به عمل گذاشتن آن ساده نیست.
مرکز مشاوره دیدار (بالاتر از میدان ولیعصر، نرسیده به خیابان فاطمی، ساختمان پرستو، 88893258)
www.clinicdeedar.com
http://t.me/clinicdeedar