روش های ایجاد انگیزه در دانش آموزان
روش های ایجاد انگیزه در دانش آموزان
برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان، معلمان و مربیان می توانند از روش های زیر بهره گیرند:
۱- طرح مطالب درسی به صورت پرسش های جالب: مطلب یا موضوعی را که می خواهیم کودک و نوجوان یاد بگیرد به صورت پرسش یا پرسش هایی روشن و جالب، که آنها را به فعالیت ذهنی و پویندگی ترغیب نماید، مطرح کنیم. برای مثال، اگر می خواهیم راجع به خصوصیات «کتاب خوب» چیزی یاد بدهیم، بهتر است به جای این که خود شروع به بیان و توضیح آن کنیم، از کودکان و یا نوجوانان بپرسیم: «به نظر شما یک کتاب خوب دارای چه خصوصیاتی است؟» (شهرآرای، ۱۳۷۲).
۲- باید تلاش نمود تا در دانش آموزان احساس نیاز به وجود آید.
٣- وقتی دانش آموزی در اثر شکست در درس تازه نسبت به آن درس نگرش منفی پیدا می کند، باید به او کمک کرد تا در درس تازه موفقیت کسب کند و در نتیجه به تصویری مثبت تر نسبت به توانایی خود در مورد یادگیری مطلب درسی دست یابد، زیرا یادگیری همراه با موفقبت به ایجاد انگیزه منجر می شود.
۴- تجربه و تماس مستقیم با مطالب درسی: سعی کنیم دانش آموز آن چه را می خواهد یاد بگیرد، با آن تماس پیدای تجربه ی مستقیم و عملی داشته باشد. برای مثال، اگر می خواهید کودکان در سنین قبل از دبستان رنگ های اصلی را یاد بدهیم، بهتر است که این رنگ ها را در اختیار آنها قرار دهیم تا ببینند و نام آن ها را بشنوند.
۵- آنچه را از دانش آموزان به عنوان هدف آموزشی انتظار داریم در آغاز درس دقیقا برای آنان بگوییم.
۶- هدف هایی را که مطرح می کنیم باید روشن، معین و متناسب با توانایی دانش آموزان باشد.
٧- اجرای نقش: خوب است که در زمینه ی بعضی از موضوع ها، مانند تاریخ، ادبیات، دین و … دانش آموزان را تشویق کنیم تا موضوع مورد نظر را به صورت نمایش درآورند. اجرای نقش تنها در زمینه ی آموزش، بلکه در مورد فهماندن مسائل تربیتی و اخلاقی نیز می تواند مفید باشد.
۸- در شرایط مقتضی از تشویق های کلامی استفاده کنیم. استفاده از کلماتی چون خوب، آفرین، مرحبا و عالی، پس از عملکرد درست دانش آموز، از تدابیر مؤثر در ایجاد انگیزه است.
9- باید ۔ شرایطی را فراهم کرد که دانش آموز موفقیت خود را احساس کند، زیرا هیچ چیز مانند خود موفقیت به موفقیت کمک نمی کند.
۱۰- تکالیفی را که ارائه می کنید باید نه بسیار مشکل باشد و نه ساده.
۱۱- باید از ارائه ی تکالیف یکنواخت پرهیز کرد، به عبارت دیگر باید از خاصیت برانگیختگی مطالب مختلف استفاده نمود.
۱۲- مشخص کردن نحوه ی انجام کار برای یادگیرنده: یکی از دلایل بی علاقگی بعضی از یادگیرندگان به برخی دروس آن است که نمی دانند چگونه این فعالیت ها باید انجام شوند. کاری را که دانش آموز قرار است انجام دهد باید دقیقا مشخص کنیم. این امر را باید به خصوص در مورد کودکان رعایت نمود، زیرا آنها در بسیاری از موارد نیاز به راهنمایی دارند و اگر به درستی بدانند که باید چه کاری را به چه نحو انجام دهند، غالبا آن را با علاقه دنبال می کنند و به خوبی به پایان می رسانند.
۱۳. یاد دادن آموختنی ها به دیگران: بهترین راه یادگیری و یاددادن است. باید موقعیتی فراهم کرد تا کودک و نوجوان آنچه را آموخته به دیگران، اغلب همسالان و کوچک ترها، بیاموزد. این کار علاوه بر این که علاقه و انگیزه ای برای یادگیری ایجاد میکند باعث مرور مطالب می شود و تکرار مطالب، خود در یادگیری، مفید و مؤثر است. به علاوه، تعلیم به دیگران باعث میشود کودک و نوجوان همکاری و رهبری را هم تجربه کند.
۱۴- تبادل نظر با دانش آموزان دربارهی مشکلات درسی و شرکت دادن آنها در طرح نقشه های کار و فعالیت، فواید زیادی دارد.
۱۵- تکالیفی را که به دانش آموزان می دهید، جلسه ی بعد، از آنان بخواهید.
۱۶- از آزمونها و نمره ها به عنوان وسیله ای برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان استفاده کنید.
۱۷- علاقه نشان دادن به موضوعی که باید یاد گرفته شود. بسیاری از مواقع می بینیم که بی علاقگی یاد گیرندگان به موضوعی خاص، ناشی از بی علاقگی والدین یا مربیان آنهاست. معلمی که در زنگ انشا، ورقه های ریاضی زنگ قبل را تصحیح می کند یا در زنگ ورزش در کلاس به بافندگی مشغول می شود، عملا به یادگیرندگان می گوید که برای این فعالیت ها ارزش قائل نیست. مربیان و والدین باید خود به موضوع درسی علاقه نشان دهند، این علاقه غالبا به کودکان و نوجوانان منتقل می شود. علاقه نشان دادن مربیان به مطالب درسی، به خصوص روی کودکان تأثیر مثبت دارد، زیرا کودکان غالبا مربیان و معلمان خود را خیلی دوست دارند و او را نمونه و رهبر خود قرار می دهند.
۱۸- مطالب آموزشی را باید از ساده به دشوار ارائه کرد. ارائه ی مطالب از ساده به مشکل و به صورت متوالی باعث می شود که دانش آموزان ابتدا در یادگیری مطالب ساده به اندازه ی کافی موفقتیت به دست آورند و این توفیق اولیه، انگیزه ی آنها را برای یادگیری های بیش تر افزایش می دهد.
۱۹. می توان با فعال نمودن دانش آموز در هنگام تدریس و وادار ساختن وی به انجام کارهایی درباره ی درس، در او انگیزه ی قوی ایجاد کرد.
۲۰- به وضع جسمانی دانش آموزان خود و وضع ظاهری کلاس باید توجه داشت. برای مثال، باید به خاطر داشت که دانش آموزان ممکن است گهگاه گرسنه یا تشنه باشند. این نکته، ساده به نظر می رسد اما اغلب فراموش می شود.
۲۱- کلاس درس را باید از نظر ظاهری و روانی تبدیل به محیطی امن و آرامش بخش نمود.
۲۲- تجارب یادگیری را باید طوری تنظیم کرد که همه ی دانش آموزان بتوانند حداقل قدری برای خود احترام قائل شوند. برای نیل به این هدف، دانش آموزان را نباید با هم مقایسه کرد بلکه باید رقابت با خویش را تقویت نمود، فرصت داد تا دانش آموزان در جهت هدف های فردی خود تلاش کنند و دانش آموزان کند آموز را از کمک های فردی برخوردار کرد.
۲۳. قدردانی از کار دانش آموز او را به انجام کوشش و دل بستگی بیشتری وادار خواهد کرد.
۲۴-گوشزد نمودن موفقیت های دانش آموزان در زمان ها او را به ادامه ی کار و فعالیت بیش تر وادار خواهد ساخت.
۲۵۔ طول دوره ی تمرین باید در حدی باشد که دانش آمد سرعت و علاقه به تمرین اشتغال داشته باشد. او قبل از بروز خستگی باید از کار دست بکشد.
۲۶- برقراری رابطه بین مطالب کتب درسی با واقعیات زندگی، در ایجاد انگیزه مؤثر است.
۲۷- روشن کردن انتظارات مربیان و والدین برای یادگیرنده: انتظاراتی که مربی یا والدین از دانش آموزان دارند باید مشخص و قابل فهم باشد، یعنی هر دانش آموز باید بداند از او چه انتظاری دارند. روشن نبودن انتظارات غالبأ باعث می شود که دانش آموز، بیشتر و یا کم تر از آن چه انتظار می رود به فعالیت بپردازد. دانش آموز سعی می کند خود را با انتظارات مربیان و والدین تطبیق دهد، لذا از نظر تربیتی بسیار مهم است که ما از آنها انتظاراتی صحیح و در حد توانشان داشته باشیم و این انتظارات را به روشنی توضیح دهیم تا دانش آموز برداشت صحیحی از آنها داشته باشد، یعنی اشتباه نفهمد و اگر چیزی را اشتباه فهمید و بد عمل کرد، هر چه زودتر اقدام اصلاحی لازم را به عمل آورد.
۲۸- مطللع کردن یادگیرنده از میزان پیشرفت کارش: بلافاصه بعد از انجام هر مرحله از کار باید نتیجه را به اطلاع دانش آموز رساند.اگر دانش آموز بلافاصله بعد از انجام هر مرحله از کار از نتیجه ی آن اطلاع پیدا کند و بداند که عمل وی درست یا نادرست بوده، یادگیری بهتر و سریع تر خواهد بود. دادن بازخورد به دانش آموز سبب می شود تا با آگاهی از عملکرد خود به تقویت نقاط مثبت و اصلاح نقاط منفی همت گمارد.
۲۹. استفاده از علائق موجود یادگیرنده: مربیان و والدین می توانند علائق موجود دانش آموز را بشناسند و از آن استفاده کنند، به این صورت که از موضوع ها، دروس و فعالیت هایی که دانش آموز به آنها علاقه دارد در جهت علاقه مند کردن او به فعالیت هایی که کمتر علاقه دارد، استفاده کنند.
۳۰- مقابله با بازدارنده های عاطفی: بازدارنده های عاطفی یا هیجانی عواملی هستند که موجب دلسردی و بی علاقگی دانش اموزان به درس و تحصیل می شوند. اغلب این بازدارنده ها با موانع با تدریس معلم و مدرسه ارتباط دارند. یک معلم ممکن است از دانش آموز توقع زیادی داشته باشد؛ پس از ورود خود به کلاس به هیچ دانش آموزی اجازه ی ورود ندهد؛ تکلیف های سنگین تعیین کند؛ در هر جلسه زیاد درس دهد؛ سخت گیری کند و سخت نمره دهد و گاهی تبعیض روا دارد. این ها و دهها مورد دیگر از قبیل وضع
نا مرتب و سرما و گرمای کلاس، نبودن وسایل بازی و امکانات تفریحی می توانند بازدارنده هایی باشند که مسائل و مشکلات بسیاری را برای دانش آموزان فراهم آورند.
۳۱- انگیزش از راه سرمشق گیری: یکی دیگر از انگیزه های نیرومند تحصیلی که موجب علاقه مندی و دل بستگی دانش آموز به درس و مدرسه می شود، سرمشق گیری است. معلم در این شود.
فرد خاصی به تمجید و تحلیل می پردازد و او را یک نمونه و سرمشن ارزشمند و قابل احترام به شمار می آورد و دانش آموزان نیز از طی همانند سازی با آن به درس و مدرسه علاقه مند می شوند.
۳۲- تنوع بخشیدن به روش آموزش و تدریس در افزایش انگیزه و علاقه مندی دانش آموزان به درس بسیار مؤثر است.
۳۳- اجتناب از مقایسه ی اجتماعی دانش آموزان: آنچه امروزه بیش از هر چیز در مدارس متداول می باشد، رقابت است. دانش آموزان برای به دست آوردن نمره های بالا، موفقیت در فعالیت های ورزشی و حتی برای جلب توجه معلم با هم رقابت می پردازند. این رقابت ها موجب می شود دانش آموزان به مقایسه ی اجتماعی میان خود بپردازند که در نتیجه به جای تکلیف محوری، به خودمحوری می رسند. افراد خود محور کارهای دشوار را نه به دلیل انجام مطلوب کار، بلکه به دلیل رقابت با دیگران انجام می دهند. آنها می خواهند عملکردشان بهتر، و نه شایسته تر، از دیگران باشد. به این مثال توجه کنید: در یک بازی فوتبال، دو تیم بد بازی کرده اند اما افراد تیم برنده
به این موضوع کاری ندارند، زیرا برنده شده اند و به هیچ وجه به دنبال معایب بازی خود نیستند تا آنها را اصلاح کنند؛ این افراد خود محور هستند.
مرکز مشاوره دیدار 02188893258
http://t.me/clinicdeedar
www.clinicdeedar.com